İttifakların kadın politikaları: Millet İttifakı’nda 8 Mart izni var, İstanbul Sözleşmesi yok

İstanbul Sözleşmesi’nden çekilen, 6284’ü tartışmaya açan, kürtaj hakkını fiili olarak yasaklayan, LGBTİ+’ları sürekli hedefe dönüştüren iktidarın gölgesinde 14 Mayıs seçimleri kadınlar ve LGBTİ+’lar için de yaklaşıyor. İttifakların kadın ve LGBTİ+ politikalarına bakıldığında Cumhur İttifakı ortağı HÜDA-PAR’ın kadını yok sayan, yaşam hakkını dahi elinden alan bir anlayışla iktidar talebi yer alırken, diğer ittifakların da kadın ve LGBTİ+ politikalarını BursaMuhalif olarak değerlendirdik.

Cumhurbaşkanı adayı da bulunan Altılı Masa olarak da bildiğimiz Millet İttifakı’nın kadın politikalarında ilk olarak göze çarpan epey kapsamlı bir kadın politikası olduğu oluyor. Ortak Mutabakat metnindeki hemen hemen her başlık içerisinde kadınlara yer veriliyor: İstihdam, Sosyal politikalar, Yargı Reformu, Finans Sektörü Politikaları, Tarım, İklim Değişikliği, Doğa Hakları ve Çevre… 

Ancak ittifakın ortaklarından Saadet Partisi’nin İstanbul Sözleşmesi’ne dair tutumu mutabakat metnine de yansıyor. Kemal Kılıçdaroğlu’nun 2023 Ocak ayında gerçekleşen CHP’nin Kadın Kolları toplantısında “İlk 24 saat içerisinde İstanbul Sözleşmesi’ni yürürlüğe koyacağız” sözleri her ne kadar akıllara kazınsa da Altılı Masa’nın ortaklarından olan Saadet Partisi’nin kadın, çocuk ve LGBTİ+’ların yaşam ve onurlarını koruyan İstanbul Sözleşmesi’ne sıcak bakmadığı gibi bunu metne de taşıdığı görülüyor. 

Mutabakat metninin Sosyal Politikalar başlıklı bölümü ‘Aile ve Çocuk’ ile ‘Kadın’ iki ayrı alt başlıkla yer alıyor, LGBTİ+'lara ise yer verilmediği görülüyor. ‘Kadın’ başlığının altında ilk olarak “AKP’nin 2011’de değiştirdiği “Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığını ‘Kadın, Aile ve Çocuk Bakanlığı’ şeklinde yeniden yapılandıracağız.” maddesi yer alıyor. Bu isim değişikliği kadın örgütleri tarafından epey tepki toplamış, bakanlık önce kapatılmış, ardından da Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı olarak açılmıştı. 

Dilden başlayan dönüşüm

Toplam 52 maddeden oluşan bölümde dil ve söylemlerin cinsiyetçilikten arındırılması başı çekiyor. Yazılı ve görsel basında, konuşma dilinde cinsiyetçi söylemlerin kaldırılması için düzenlemelerin hayata geçirileceği, kanunlar ve mevzuatlarda da eşitlikçi bir dile geçiş yapılacağı belirtilirken, ‘yaşam alanları’nın da şiddet dili ve görsellerinden arındırılacağı belirtiliyor. 

Eğitim müfredatına ilkokul birinci sınıftan itibaren insan hakları, kadın-erkek eşitliği, aile yaşamı ve aile içerisindeki rollere ilişkin derslerin koyulacağı ittifakın vaatleri arasında yer alıyor. 

Kadın istihdam ve iş gücü politikası

“Eşit işe eşit ücret ilkesi”ni hakim kılma sözü veren Millet İttifakı, kadın istihdamında cinsiyet eşitliğini dikkate alarak, meslek edindirme, dijital ve teknik beceri eğitimlerini yaygınlaştırmayı vaad olarak sunuyor. Kadınların işe alım süreçlerinde yaşadığı cinsiyetçi soruları ortadan kaldırmayı vadeden ittifak, “Kadını istihdamda tutacak esnek ve hibrit çalışma modellerini sosyal güvenlik sistemi ile uyumlu adil ve güvenceli bir sistemle düzenleyecek; kadınların çalışma şartları, ücret, izin, tazminat ve iş güvenliği gibi konularda güvende olmalarını sağlayacağız.” maddesiyle kadınlar için güvencesizliğin bir başka boyutu olan esnek çalışmayı sosyal güvenlikle buluşturmayı gündemine almış görünüyor. 

Bölümün yaklaşık 4’te 1’i kadınların istihdam, finans ve emeğinin güçlendirilmesi yönündeki politikaları kapsıyor. Bu kapsamda ele alınan maddeler arasında şunlar yer alıyor:

• İŞKUR’un ve Özel İstihdam Bürolarının danışmanlık hizmetlerini kadınların kolayca erişebi- leceği bir hale getirecek, bu kurumların işe yerleştirme kapasitelerini güçlendireceğiz. 
• Girişimcilikle ilgili sağlayacağımız destekleri ve teşvikleri kadınlar lehine olacak şekilde güçlendirerek ve farklılaştırarak kadın girişimciliğinin önünü açacağız. 
• Kadınlarınhemgeçimliktarımhemdeverimlilikveyenilikçiliğedayalıyeniha fazla yer almasını sağlayacak teşvikler vereceğiz. 
• ILO 193 Sayılı Kooperatiflerin Teşvikine İlişkin Tavsiye Kararı’nı dikkate alarak; kooperatif tipinden bağımsız olarak tüm kooperatiflerde kadınların güçlenmesini sağlayacağız. 

Kamu alımlarında kadın girişimleri destekleme yönünde adım atacaklarını mutabakat metniyle yazıya döken ittifak, doğum izniyle ilgili de işyerlerine verilecek teşvikle bir düzenleme vaadinde bulunuyor. “Doğum iznine ayrılmış ve kanuni süre içinde işine dönememiş veya işinden ayrılmak zorunda kalmış kadınların ileri yıllarda yeniden iş hayatına dönmeleri halinde istihdam eden kurum ve kuruluşlara teşvik vereceğiz.” diyen ittifak, işyerlerinin doğum izninden dönen kadınlara iş olanağı sunmasını destekleyeceklerini belirtiyor. 

HPV aşısı ücretsiz sağlanacak

Koruyucu sağlık hizmetleri kapsamında kadınların doğum öncesinden başlayıp tüm yaşamlarının sonuna kadar sağlık izlenimlerinin düzenli bir şekilde takibinin yapılacağını vadeden Millet İttifakı, kadın sağlığı, üreme sağlığı, aile planlaması ve kadın hastalıkları konusunda eğitimlerin verileceğini de vaatleri arasına ekliyor. 

İttifak, “Ergenlik çağına giren kız çocuklarının rahim ağzı kanserini önleyen HPV aşısı da dahil olmak üzere, tüm önleyici sağlık hizmetlerini ücretsiz sunacağız.” maddesiyle de üç doz halinde 5 bin liraya dayanan fiyatıyla HPV aşısını ücretsiz sunacağını açıklıyor. Engelli kadın ve çocukların sağlık hizmetlerinin ücretsiz, hatta ihtiyaç halinde yerinde verileceği de vaatler arasında. 

İttifakın vaadi arasında hijyen ürünleri üzerindeki vergi yükü de bulunuyor. Hijyenik ped, tampon gibi ürünlerdeki yüzde 18 vergi ve artan enflasyonla ulaşılamaz hale gelmesine dair ittifak, vergi yükünün azaltılacağını vadetse de tam anlamıyla kaldırılacağının sinyalini vermiyor.

Şiddetle mücadele 

Kadına yönelik şiddetle mücadele Millet İttifakı’nın programında çok yönlü olarak ele alınıyor. Kentin ışıklandırılmasından, eğitim sürecine kadar kadına yönelik şiddeti önleme politikalarını sıralayan Millet İttifakı, İstanbul Sözleşmesi’ni yeniden yürürlüğe koymayı vadetmiyor. Altılı Masa’nın ortaklarından Saadet Partisi sözleşmeyi desteklemediği için de ittifakın diğer partileri her ne kadar dillendirse de mutabakat metninde İstanbul Sözleşmesi’ne dair herhangi bir ayrıntıya rastlanılmıyor. 

İttifak metninde ‘LGBTİ+’ kelimesine dahi rastlanmadığı gibi LGBTİ+’ları kapsayan, önceleyen  herhangi bir politikada yer almıyor.

İttifak şiddetle mücadele programında cezaların caydırıcılık özelliğini artırmayı, cezalarda seçeneklerin olmasını engellemeyi, indirim uygulamamayı ve infazları derhal uygulamayı vadediyor. Kadına yönelik şiddet davalarına bakan özel yetkili mahkemelerin ve Yargıtay’da ayrı bir ceza dairesinin kurulacağını belirten ittifak, “Şiddet mağdurlarını, bürokrasiye takılmadan, hızla koruyucu tedbirlere ulaştıracak ‘tek kapı sistemi’ni hayata geçireceğiz.” diyerek daha hızlı adımlar atılacağının sözünü veriyor. 

8 Mart izni

Millet İttifakı’nın Ortak Mutabakat Metni’nde kadın politikaları konusunda son maddesini 8 Mart Dünya Kadınlar Günü oluşturuyor. Kadınların mücadele gününe saldıran AKP iktidarına karşı Millet İttifakı, 8 Mart Dünya Kadınlar Günü’nde kamu ve özel sektörde çalışan kadınların idari izinli sayılmasını sağlayacaklarını da vaatleri arasına ekliyor. 

Aile vurgusu

İttifakın mutabakat metninde ‘aile’ kavramı da çok sık karşımıza çıkıyor. Metnin ‘Sosyal Yardımlar, Sosyal Hizmetler, Sosyal Güvenlik ve Çalışma Hayatı’ bölümünde vadedilen maddi desteklerin aile bazlı ele alındığı ilk göze çarpanlar arasında yer alıyor.

‘Geliri belirli düzeyin altındaki ailelere gelirlerini insan onuruna yaraşır bir yaşam sağlayacak seviyeye yükseltmek amacıyla Devlet tarafından aile bazında, hak temelli, arz odaklı ve ku- rumsallaşmış bir yapıda “Gelir Desteği” sağlayacağız.’

‘Yoksul ailelerde yenidoğan bebeklere 1 yıl boyunca başta; süt ve bebek maması olmak üzere gıda desteği vereceğiz.’

Nur Derya