Kayıhan Pala: “Sağlık Bakanlığı Batı Nil Virüsü vakalarıyla ilgili somut bilgi vermiyor”

CHP Bursa Milletvekili Prof. Dr. Kayıhan Pala’nın, Türkiye’deki Batı Nil Virüsü (BNV) vakalarına ilişkin Sağlık Bakanı Kemal Memişoğlu tarafından yazılı olarak yanıtlanması istemiyle TBMM’ye sunduğu soru önergesine gelen yanıt hayal kırıklığı yarattı.

Bakanlık, milletvekilinin Türkiye’deki vakaların ayrıntıları, vaka sayıları, ölüm oranları ve illere göre dağılımı hakkındaki sorularına net istatistikler sunmak yerine, virüsün 1937’de Uganda’da izole edilmesi ve göçmen kuşlar arasındaki yayılımı gibi tarihsel ve genel bilgilere yer vermekle yetindi. Oysa Pala’nın asıl talebi, yurttaşların sağlık hakkı ve toplum sağlığı açısından hayati önemdeki güncel verilerin açıklanmasıydı.

“Önergenin Amacı Türkiye’deki Durumu Aydınlatmaktı”  

Prof. Dr. Kayıhan Pala, 18 Ekim 2024’te TBMM Başkanlığına verdiği soru önergesinde, Türkiye’de Batı Nil Virüsü’nün ilk ne zaman görüldüğü, 2010-2014 dönemindeki vaka ve ölüm sayıları, 2024 yılı içindeki vaka istatistikleri, illere göre dağılımı ve Bakanlığın bu tehdide karşı aldığı önlemleri öğrenmek istedi. Özellikle iklim krizinin etkisiyle vektör kaynaklı hastalıkların artması ve Türkiye’nin göçmen kuş göç yollarında bulunması nedeniyle Batı Nil Virüsü’ne dair güncel ve geçmişe dönük veriler, toplum sağlığı açısından kritik önem taşıyor.

“Bakanlık Tarihçeyle Geçiştirdi, Türkiye Verilerini Vermedi”  

Sağlık Bakanlığı’nın yanıtında, Uganda’daki ilk vakadan Nil Deltası’ndaki kuşlara kadar uzanan tarihçe anlatılıyor; ancak Türkiye’deki güncel duruma, kaç vaka görüldüğüne, hangi illerde ne kadar vaka saptandığına, kaç kişinin hayatını kaybettiğine dair tek bir rakam dahi paylaşılmıyor. Geçmiş yıllara ait istatistikler ve 2024 yılı içindeki vaka dağılımı da yanıtsız bırakılıyor. Bakanlık, sadece “Batı Nil Vaka Yönetim Rehberi”, “Bilgi Notları” ve “Broşürler” hazırladığını belirtmekle yetiniyor, ancak önlemlerin ne derece etkili olduğu, sahadaki somut sonuçlar ve vaka sayılarında azalma sağlayıp sağlamadığına ilişkin bilgi vermiyor.

“Bilimsel Bilgi Talebine İlgisiz Yanıt”  

Prof. Dr. Kayıhan Pala, Bakanlığın bu yaklaşımını eleştirerek şunları söyledi: “Soru önergemiz, Türkiye’ye özgü somut veriler, vaka sayıları, ölüm oranları, illere göre dağılım ve alınan önlemlerin etkinliğine dairdi. Oysa Bakanlık, bize virüsün 1937’de Uganda’da izole edilmesinden, kuşlarda ilk ne zaman görüldüğünden söz ediyor. Ne güncel vaka sayılarını paylaştı ne de ülkemizdeki salgın yönetimini anlamamızı sağlayacak veriler sundu. Bu yaklaşım, halk sağlığını ilgilendiren kritik bir konuda ‘tarihsel anekdotlarla’ konuyu geçiştirmektir.”

Pala, halkın bilgi edinme hakkının bu şekilde ihmal edilmesinin kabul edilemez olduğuna dikkat çekti: “Toplum sağlığı açısından böylesine önemli bir konuda şeffaflık hayati önem taşır. Bakanlığın verdiği yanıt, şeffaflıktan uzak, kaçamak bir tutum sergilemektedir. Türkiye’de Batı Nil Virüsü’nün seyrine ilişkin resmi veriler kamuoyuyla paylaşılmalı, TBMM’ye yöneltilen sorulara net ve doyurucu yanıtlar verilmelidir.”

Avrupa Hastalık Önleme ve Kontrol Merkezi tarafından yayınlanan en son raporda, 2024 yılında 4 Aralık itibarıyla, Türkiye’de 90 Batı Nil Virüsü vakası ve 7 ölüm bildirildiğine vurgu yapan Pala, bu vakaların ve ölümlerin dağılımının kamuoyundan gizlenmesinin kabul edilemez olduğunu söyledi. 

“Somut Veriler Koruyucu Sağlık Politikaları İçin Şart”  

Vektör kaynaklı hastalıklar, iklim krizi etkisiyle giderek daha büyük bir tehdit oluşturuyor. Nerede kaç vaka görüldüğü, hastalığın hangi aylarda yoğunlaştığı, ölüm oranlarının ne olduğu bilinmeden koruyucu sağlık politikaları geliştirmek, yerel yönetimlerin ve sağlık birimlerinin doğru planlama yapması güçleşiyor. Eksik veya gizlenen veriler, hastalıkla mücadelenin etkinliğini zayıflatırken, halk sağlığı risklerini artırıyor.

“Halk Sağlığı İçin Şeffaflık Gerekir”  

Bu örnek, Türkiye’de halk sağlığına ilişkin verilerin açıklanması konusundaki genel sorunu da gözler önüne seriyor. Sağlık Bakanlığı’nın salgınlar, vektör kaynaklı enfeksiyonlar veya bulaşıcı hastalıkların dağılımına dair yeterli ve güncel veri paylaşmaması, toplumun doğru bilgilerden mahrum kalmasına yol açıyor. Oysa demokratik şeffaflığın temel gereklerinden biri, halkın kendi sağlığını ilgilendiren konularda eksiksiz bilgilendirilmesidir.

Prof. Dr. Pala, bu noktaya dikkat çekerek, “Biz Meclis çatısı altında, kamu yararına sorular sorduk. Talebimiz gayet netti: Türkiye’de Batı Nil Virüsü’ne ilişkin somut verilere ulaşarak, hastalığın yayılımını, ölüm oranlarını, alınan önlemlerin sonuçlarını öğrenmek istedik. Ancak Uganda’ya kadar uzanan bir tarihçeyle karşı karşıya kaldık. Bu yaklaşım, kamu sağlığı sorumluluğunu yerine getirmemektir” dedi.

“Konunun Takipçisiyiz”  

CHP’li milletvekili, bu konunun yalnızca bu soru önergesiyle sınırlı olmadığını, ilerleyen dönemde de Meclis’te ve kamuoyu önünde takipçisi olacaklarını belirtti. Pala, Türkiye’nin salgın hastalık yönetiminde ve vektör kaynaklı hastalıklara karşı politika geliştirmede daha şeffaf olması gerektiğini vurguladı: “Eksik bilgi sorunun çözümünü mümkün kılmaz. Sağlığın korunması, bilimsel verilerin ışığında yürütülecek politikalarla mümkündür. CHP olarak biz, Bakanlığı somut verileri paylaşmaya, şeffaf ve hesap verebilir olmaya davet etmeye devam edeceğiz.”