AKP'nin eğitimde dinselleşme adımları: Gericilik devlet politikası yapıldı

Bursa'da kamu okulunda görevli bir okul müdürünün, harem selamlık uygulaması AKP'nin eğitimdeki dinselleşme politikalarını gündeme getirdi. 20 yıllık iktidarı boyunca AKP'nin eğitimde cemaat ve tarikatlara açtığı alanlar ile imam hatipleşmeyi derledik.

Bursa’da bir okulda görevli okul müdürü Haydar Akın’ın öğretmenlere gönderdiği resmi evrakta ‘harem selamlık’ oturma düzeni eleştiri ve tepkiye neden oldu. Resmi evrakta “Değerli öğretmen arkadaşlarımızı 22.03.2022 tarihi itibari ile tüm sınıflardaki oturma düzeninin değiştirilmesi ve erkek öğrenciler erkek, kız öğrenciler ile kız öğrencilerin denk geleceği şekilde bir düzen oluşturulması gerekmektedir” denildi. Kamuoyundan gelen tepkiler üzerine, görevli okul müdürü hakkında soruşturma başlatıldı, görevden uzaklaştırıldı. Tartışmalar eğitimdeki “gerici” uygulamaları gündeme getirdi. Peki AKP dönemiyle eğitimdeki dincileşme hangi yönde seyrediyor? İmam hatip okul sayısı ve öğrenci durumunda veriler ne diyor?

İmam hatipler arttı öğrenci sayısı düştü

Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan, bulduğu her fırsatta imam hatip okullarının çoğaltılmasını önemsediğini anlatıyor. 2012 yılında partisinin AKP İl Başkanları Toplantısı’nda, muhafazakar nesil ile ilgili “Beni din konusunda memleketi ikiye ayırmakla itham ediyorlar. Ben dediklerimin arkasındayım. Dindar bir nesil yetiştirmek hedefimiz. Biz muhafazakar demokrat nesil peşindeyiz…” demişti.

2002 yılından 2022 yılına kadar tek başına iktidar olan AKP, her alanda özelleştirme politikalarını eğitimde de sürdürdü. Yaygın ve sistematik olarak eğitimin dinselleştirilmesi, imam hatiplerin çoğatılmasıyla başladı. MEB istatistiklerine göre, 2019-2020 yıllarında Türkiye’de bin 651 İmam Hatip okulu bulunuyor. Yine MEB verilerine göre 2015 yılında imam hatipli öğrenci sayısı 677 bin bandında seyretti. Fakat, imam hatip sayısı her yıl artarken, öğrenci sayısında düşüş olduğu gözleniyor. 2015-2020 periyotlarına bakıldığında resmi istatistiklere göre, 677 bin 205 öğrenciden 610 bin 7 öğrenci imam hatipli olarak kayda geçti. Bilimsel ve laik eğitimi savunan öğretmenler ile bilim emekçileri, AKP döneminde eğitimin dinselleşmesini eleştirerek sık sık laik ve bilimsel eğitim hakkında eylemler düzenledi.

Tarikat ve cemaatlere koridor

2012 Mart ayında gündeme alınıp, hayata geçirilen eğitimdeki 4+4+4 uygulaması, kamuoyuna “büyük reform” olarak duyuruldu. Bilimsel ve laik eğitimi savunan çevrede AKP’nin uygulaması; imam hatip okullarının orta kısımlarını açmak amacıyla hareket ettiği söylenmişti. İmam hatiplerin önünün açılması olarak değerlendirilen değişikliğe karşı Türkiye’nin pek çok yerinde boykotlar düzenlendi, uygulama geri çekilmedi. 4+4+4 sisteminde en çok konuşulan uygulamalardan biri de örgün eğitim yerine yaygın eğitim ibaresi olmuştu. Eğitimin niteliksizleştirme süreci olarak ele alınan uygulamalara, artan özel okul sayıları ve merdiven altı olarak tariflenen özelleştirme süreci de dahil oldu. Aynı zamanda tarikat ve cemaatlerin eğitim kurumlarının sayısı giderek arttı. 2019 yılında Cumhuriyet Gazetesi’nde yer alan bir habere göre, Siirt, Diyarbakır, Mardin, Adıyaman, Batman, Van, Hakkari, Şırnak, Ağrı, Muş, Bitlis, Gaziantep ve Şanlıurfa’da cemaat ve tarikatlara ait 800’ün üzerinde faal medrese bulunduğu gündeme geldi. Aynı haberde, Türkiye’de bulunan özel okulların 3’de 1’inin tarikatlar ile ilişkili olduğu belirtildi.

Özelleştirmeye destek anlamı taşıyan “eğitim desteği” 2014 yılında başladı. İlgili kanunlarda yapılan değişiklik ile aynı yıl, tarikat ve cemaatlere ait özel okullarda okuyan öğrenciler için devlet kasasından 898 milyon 800 bin lira ödeme gerçekleşti. Tarikatlar eğitimi ele geçirmiş, Türkiye sınavlarda çalınan sorular ve şifre skandallarıyla çalkalandı.

Okul öncesi dini eğitim

Dini vakıflar ve cemaatlerle olan ilişki bununla da sınır değil. AKP, başta Diyanet İşleri Başkanlığı olmak üzere, Ensar Vakfı, TÜRGEV, Hizmet Vakfı, Hayrat Vakfı, İHH, Furkan Vakfı, İlim Yayma Cemiyeti gibi islamcı dini vakıfların eğitime yönelik görüş ve önerileriyle “değerler eğitimi” adı altında anaokullarında dini dersler verilmeye başlandı. Dinci vakıf ve kurumlarla “eğitimde iş birliği” protokolleri imza altına alındı. Uygulamaya bilimsel temelli eleştiriler gelse de geri adım atılmadı. Eleştirilerin temelinde çocuklara yönelik verilecek dini eğitimde pedagojik açıdan sorunlar olabileceği belirtilmişti. Diyanet İşleri Başkanlığı’nın bahse konu uygulaması, 4-6 yaş grubu Kuran kurslarının okul öncesi zorunlu eğitimden sayılmasını içeriyordu. Konuyla ilgili somut adım ise Kasım 2021 yılında tartışma yaratmıştı. Gaziantep Valiliği, Gaziantep Büyükşehir Belediyesi ve Gaziantep İl Müftülüğü’nün de katılımı ile protokol imzalanmış, protokole ilişkin duyuru ise “Cami ve 4-6 Yaş Diyanet Anaokulu” ifadeleri ile yapılmıştı.

Zorunlu imam hatipleşme

Sınav sistemleri defalarca kez değiştirildi. Erdoğan’ın 15 Eylül 2013 yılında katıldığı bir programda sınav sistemine dair sözleri nedeniyle TEOG kaldırıldı. TEOG’un yerine liselere geçişte adrese dayalı sistem uygulaması devreye alındı. Sisteme göre, öğrenciler adreslerine en yakın beş okuldan birini seçebiliyor. Kimi öğrencilerin oturdukları yerde istediği okul türü ya da kontenjan sorunu çıkması halinde, ikamet adresine en yakın yere yakın kontenjanı olan bir okula otomatik yerleştirme gerçekleştirilmesine karar verildi. Bu okullarda genellikle meslek liseleri ve imam hatiplerden oluşuyordu. Yani sistemde yapılan değişiklik, eğitimin dinselleştirilmesi eleştirilerine neden olmaya başladı. Bir diğer “dayatma” ise “proje okullar” oldu. Gazete Rüzgarlı’nın 2020’deki bir haberine göre, bu sistem şöyle aktarıldı: “Öğrencilere İmam hatip lisesi dayatmasının bir diğer ayağı ise ‘Proje okullar’ oldu. Ortaöğretime geçişte ‘proje okulları’ adı altında bazı liselerin TEOG yerine uygulanacak yeni sisteminde merkezi sınavla öğrenci alacağı duyuruldu. Bu okulların büyük bir kısmı ise imam hatip liselerinden belirlendi.” Uygulamalar ve yapılan değişiklikler sonunda, açılan imam hatiplerin sayısında paralel bir artış gözleniyor. 2015’de 1149 olan imam hatip sayısı 2020’de bin 651’e yükseldi.

Bursamuhalif.com/Özel Haber